Լարվածություն Արցախում. հանգստյան օրերին շրջանառված ապատեղեկատվությունը

Վերջին շաբաթների ընթացքում Արցախում իրավիճակը լարվել է: Արցախի իշխանությունները մարտի 25-ին հաստատել են, որ ադրբեջանցիները ռուս խաղաղապահների պատասխանատվության գոտում վերահսկողության տակ են առել Ասկերանի շրջանի Փառուխ գյուղը՝ փորձելով նաև այլ առաջխաղացումներ ունենալ: Ադրբեջանական զինուժը կիրառել է հարվածային անօդաչու թռչող սարքեր, այդ թվում՝ նաև Bayraktar TB-2 տիպի: Պաշտոնական տվյալներով՝ հայկական կողմն ունի 3 զոհ  և 15 վիրավոր:

«Փաստերի ստուգման հարթակը» ստուգել է անցած հանգստյան օրերին մեդիադաշտում տարածված կեղծ և մանիպուլյատիվ թեզերը:

Արցախում ռազմական դրությունը հայտարարվել է 1992 թ.-ին

Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մարտի 26-ին ստորագրեց հրամանագիր ռազմական դրության պայմաններում իրավունքների ու ազատությունների ժամանակավոր սահմանափակումների մասին:

Մասնավորապես, սահմանափակվել է հավաքների ազատության իրավունքը, արգելվել են գործադուլները և կազմակերպությունների գործունեությունը դադարեցնող կամ կասեցնող այլ միջոցառումները, ինչպես նաև կասեցվել է Արցախի Հանրապետության պաշտպանունակության ու անվտանգության դեմ ուղղված քարոզչություն և այլ գործունեություն ծավալած կազմակերպությունների գործունեությունը:

Այս հրամանագիրը հայկական և միջազգային մի քանի լրատվամիջոցներ սխալ մեկնաբանեցին՝ պնդելով, որ Արցախում ռազմական դրություն է հայտարարվել:  Նման հրապարակում արել է անգամ «Նյու Յորք Թայմսը»՝ գրելով, որ Արցախի հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանը հայտարարել է ռազմական դրություն՝ առանց պատճառները նշելու: 

Իսկ «Ազատություն» ռադիոկայանը նշել էր, որ Արցախում ռազմական դրություն հայտարարվել է 2020 թ. սեպտեմբերի 27-ից:

Իրականում, Արցախում ռազմական դրությունը գործում է 1992 թվականից, իսկ 2005 թ.-ից համապատասխան օրենքը գործում է անժամկետ: 

Ռուսական խաղաղապահ առաքելությունը դուրս չի բերվել Արցախից

Ուկրաինայում պատերազմի սկսվելուց ի վեր՝ ժամանակ առ ժամանակ տեղեկություններ են տարածվում, թե Արցախում Ռուսաստանի խաղաղապահ առաքելության միավորումները տեղափոխվում են Ուկրաինա՝ մասնակցելու ռազմական գործողություններին: 

Հերթական նման լուրերը մարտի 27-ին տարածեցին ուկրաինացի օգտատերերը՝ հղում անելով ադրբեջանական աղբյուրներին: Արցախից խաղաղապահների դուրսբերման մասին խոսեց անգամ ռուս հայտնի այլախոհ բլոգեր Մաքսիմ Կացը՝ իր հերթական թողարկումներից մեկի ժամանակ: 

Рузкі виходять через Лачинський коридор. pic.twitter.com/q9qY6F1gxl

— свічка (@svecha62) March 27, 2022

Որպես ապացույց՝ ներկայացվում է մի քանի ռազմական (հիմնականում՝ ոչ մարդատար) մեքենայի շարժ՝ ենթադրաբար Լաչինի միջանցքում:  

Սակայն որևէ այլ ապացույց կամ հիմնավորում չկա, որը կհաստատեր ռուս խաղաղապահների դուրսբերումը Արցախից: 

Նշենք, որ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության 3-րդ կետի համաձայն՝ Լեռնային Ղարաբաղում շփման գծի երկայնքով և Լաչինի միջանցքի երկայնքով տեղակայվել է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախումբ, այդ թվում՝ հրաձգային զենքով զինված 1960 զինծառայող, 90 զրահամեքենա, 380 միավոր ավտոմոբիլային և հատուկ տեխնիկա:

Փառուխի շուրջ խառնաշփոթը

Արցախի իշխանությունները մարտի 25-ին հայտարարեցին, որ ադրբեջանցիները վերահսկողության տակ են առել Ասկերանի շրջանի Փառուխ գյուղը:

Մարտի 27-ին Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարությունը  հաղորդագրություն տարածեց՝ հայտարարելով, որ բանակցությունների արդյունքում ադրբեջանական կողմն իր զորքերը դուրս է բերել Արցախի Փառուխ գյուղից։

Ադրբեջանի ՊՆ-ն անմիջապես հերքեց տեղեկությունը՝ նշելով, որ ռուսական կողմի հաղորդագրությունը չի արտացոլում իրականությունը:

Մի քանի ժամ հայկական կողմը պաշտոնական հայտարարություններով հանդես չէր գալիս՝ անորոշ թողնելով իրավիճակը: Մարտի 28-ին Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայտնեց, որ Ասկերանի շրջանի Փառուխ գյուղն այժմ գտնվում է Արցախում տեղակայված ռուս խաղաղապահ զորակազմի վերահսկողության գոտում։

Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը, իր հերթին, մարտի 28-ի կեսօրին անդրադարձավ խնդրին՝ արձանագրելով, որ ադրբեջանցիների ներխուժումը Ասկերանի շրջանում շարունակվում է:

«Մարտի 27-ին էլ ՌԴ պաշտպանության նախարարությունը հաղորդագրություն է տարածել, թե ադրբեջանական կողմը իր ստորաբաժանումները դուրս է բերել Լեռնային Ղարաբաղի Փառուխ բնակավայրի հատվածից: Այսուհանդերձ, ստիպված ենք արձանագրել, որ ադրբեջանական ստորաբաժանումների ներխուժումը Լեռնային Ղարաբաղում Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախմբի պատասխանատվության գոտի շարունակվում է:

Կարևոր ենք համարում, որ ադրբեջանական ստորաբաժանումների ներխուժման այս ողջ ընթացքում խաղաղապահ զորախմբի գործողությունների պատշաճ քննություն տեղի ունենա և տրվեն մի շարք հարցերի պատասխաններ»,— նշված է հաղորդագրությունում:

Լուսինե Ոսկանյան

Մհեր Թարոյան