Հայաստանը չի կարող լինել «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրի շահառու

Սեպտեմբերի 18-ին տեղի ունեցավ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանի և պաշտոնական այցով Երևանում գտնվող ԱՄՆ ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսիի ասուլիսը։ Ասուլիսի ընթացքում ներկայացուցիչների պալատի խոսնակը տեղեկացրեց, որ հայաստանցի գործընկերոջ հետ հանդիպմանը քննարկվել է նաև «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրին Հայաստանի միանալու հնարավորությունը:

Իրականում, սակայն, «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրին Հայաստանը չի կարող միանալ մի պարզ պատճառով։

Ծրագրին միանալու «նախապայմանը»

2004 թվականին ԱՄՆ կոնգրեսը հիմնեց «Հազարամյակի մարտահրավերներ» կորպորացիան, որի նպատակն էր ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերել միջինից ցածր եկամուտ ունեցող այն երկրներին, որոնք համեմատաբար ժողովրդավար են։ Իսկ միջինից ցածր եկամուտ ունեցող են համարվում այն երկրները, որտեղ մեկ շնչին բաժին ընկնող ՀՆԱ-ն ցածր է ծրագրով նախատեսված չափից։ Այս թիվը յուրաքանչյուր տարի փոխվում է։ Օրինակ՝ 2006 թվականին այն 1575 դոլար էր, այս տարի արդեն՝ 3955 դոլար։

2006 թվականին կորպորացիայի և Հայաստանի կառավարության միջև ստորագրվեց աջակցության համաձայնագիր, որը 2008 թվականի մարտի 1-ի իրադարձությունների և դրա հետ առնչվող իրավիճակի հետևանքով սառեցվեց։

Հնգամյա ծրագրով նախատեսվել էր ընդհանուր մոտ $236 մլն արժեքով տարատեսակ ծրագրեր իրականացնել Հայաստանում՝ հիմնականում գյուղական համայնքների զարգացման, ենթակառուցվածքների ստեղծման և վերանորոգման ոլորտներում։

Որոշակի կրճատումներով այս ծրագրերից Հայաստանը ստացավ $177 մլնը և 2011 թվականին ավարտեց այն։ 

Ինչպես նշեցինք, քաղաքական իրադարձությունների հետևանքով Հայաստանը զրկվեց ծրագրին կրկին դիմելու հնարավորությունից, սակայն 2 տարի անց՝ 2013 թվականին, Հայաստանը կրկին սկսեց համապատասխանել ծրագրին դիմելու համար անհրաժեշտ չափանիշներին, մասնավորապես՝ բավարարելով ժողովրդավարության հետ կապված պահանջները, կոռուպցիայի ինդեքսները, թափանցիկությունը և այլն։

Այնուհանդերձ, Հայաստանն այլևս չդարձավ «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրի շահառու։

2018 թվականի մայիսին ԱՄՆ պետքարտուղար Մայք Պոմպեոն, որը «Հազարամյակի մարտահրավերներ» կորպորացիայի խորհրդի ղեկավարն էր, հայտարարել էր, որ ԱՄՆ-ն պատրաստ է ուսումնասիրել Հայաստանի՝ դրամաշնորհային ծրագրում ընդգրկվելու հայտը, եթե դրական փոփոխություններ արձանագրվեն չափորոշիչների հարցում։

Այս հայտարարությունից մի քանի ամիս անց Հայաստանը դասվեց միջին եկամուտ ունեցող երկրների շարքին և զրկվեց ծրագրին մասնակցելու հնարավորությունից։

Մինչ օրս Հայաստանը համարվում է միջին եկամուտ ունեցող երկիր։

Այսպիսով փաստենք, որ վերջին մի քանի տարիներին Հայաստանը համարվում է միջին եկամուտ ունեցող երկիր, և ԱՄՆ ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսիի կողմից «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրին Հայաստանի մասնակցության մասին խոսելը պատեհ չէ, քանի որ Հայաստանի տնտեսության աճը թույլ է տալիս կանխատեսել, որ տեսանելի ապագայում Հայաստանը չի կարող նորից վերադառնալ միջինից ցածր եկամուտ ունեցող երկրների շարք։

Սևադա Ղազարյան

Հակոբ Կարապետյան