Հայ-թուրքական կարգավորման վերաբերյալ Միրզոյանի հայտարարության արձագանքները մանիպուլյատիվ են

Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանն օրերս կայացած Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումի ընթացքում հարցազրույց էր տվել թուրքական պետական «Անադոլու» լրատվական գործակալությանը՝ հայտարարելով, որ «Հայաստանի բնակչությունը, ընդհանուր առմամբ, ցանկանում է կարգավորել հարաբերությունները Թուրքիայի հետ»։ 

«Դա արտացոլված է նաև հասարակական կարծիքի վերաբերյալ հարցումներում։ Իհարկե, և՛ հայկական, և՛ թուրքական հասարակություններում կան խմբեր, որոնք, այսպես ասեմ, թերահավատորեն են վերաբերվում այս գործընթացին»,- հայտարարել էր Արարատ Միրզոյանը։ 

Միրզոյանի պնդումը, սակայն, միանշանակ չի ընդունվել։ ՀՀԿ-ական, ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Հայկ Մամիջանյանը, ինչպես նաև սոցիալական ցանցերի որոշ օգտատերեր պնդում են, թե Միրզոյանը մանիպուլացրել է հանրային կարծիքի հարցումների արդյունքները և որ Հայաստանի բնակչությունը դեմ է Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը։

«Այդ հասարակական կարծիքը կառավարական «դաչաներ»-ու՞մ եք հաշվել։ Մեր երկրում միայն այդտեղի բնակիչներն են թուրքի գիրկը վազելուն կողմ։ Հասարակության 68-90%-ը համարում է Թուրքիան սպառնալիք (ըստ ոլորտի՝ տնտեսական, քաղաքական, անվտանգային) և միայն 5%-ն է համարում, որ անհրաժեշտ է առաջնահերթ հենց այդ երկրի հետ բարելավել հարաբերությունները»,- գրել էր Մամիջանյանը։ 

Մամիջանյանի գրառումը տարածել էին մի շարք լրատվականներ, այդ թվում՝ News.am-ը, Pastinfo.am-ը, aravot.am-ը և այլք։ Որպես ապացույց՝ Մամիջանյանն օրինակ է բերում Միջազգային հանրապետական ինստիտուտի (IRI)՝ հունվարի 31-ին հրապարակած հարցման արդյունքները։ Ամենայն հավանականությամբ՝ Արարատ Միրզոյանի հայտարարության հիմքում ևս նույն սոցհարցումն էր։ 

«Փաստերի ստուգման հարթակը» որոշեց ուսումնասիրել IRI-ի հարցումը և դրա վերաբերյալ իրարամերժ մեկնաբանությունների ճշմարտացիությունը։ 

Ինչ են ցույց տալիս հարցման արդյունքները

Միջազգային հանրապետական ինստիտուտի (IRI) իրականացրած հարցմանը մասնակցել էր 1512 չափահաս անձ։ Հարցման սխալանքը կազմում է ոչ ավել, քան 2․5 տոկոս։ 

Հայաստանի արտաքին և ներքին քաղաքական կյանքին վերաբերող մի շարք հարցերից որոշները վերաբերում էին Հայաստան-Թուրքիա հարաբերություններին և Թուրքիայի՝ Հայաստանի համար սպառնալիք լինել-չլինելուն։ 

Ըստ այդմ, հարցվածների միայն 5 տոկոսն է հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը առաջնահերթություն համարում, հարցվածների 73%-ը «համաձայն» կամ «որոշ չափով համաձայն» է, որ «Հայաստանը պետք է երկխոսություն սկսի Թուրքիայի հետ և կարգավորի երկկողմ հարաբերությունները՝ առաջ քաշելով Թուրքիայի կողմից Հայոց ցեղասպանության հետագա ճանաչման օրակարգը»։ Իսկ հարցվածների 70%-ը «համաձայն» կամ «որոշ չափով համաձայն» է, որ երկխոսություն սկսվի՝ Հայաստանի առաջ քաշած նախապայմաններով՝ օրինակ, որ Թուրքիան Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ կարգավորման գործընթացին չխոչընդոտի։ 

Հարցվածների 44%-ը որևէ պարագայում համաձայն չէ Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը։

Արարատ Միրզոյանի պնդմանը հակափաստարկ ներկայացնողները ուշադրություն են հրավիրում հարցման մյուս հատվածին, որտեղ հարցվածների բացարձակ մեծամասնությունը՝ 70-90 տոկոսը, կարծում է, որ Թուրքիան է Հայաստանի համար հիմնական տնտեսական, քաղաքական և անվտանգային սպառնալիքը։ Այս նկատառումը, սակայն, չի բացառում կարգավորումը կամ ժողովրդի վերաբերմունքը կարգավորման գործընթացին, ինչն էլ, ըստ էության, արտացոլված է վերևում մեջբերված տվյալներում։ Հետևաբար՝ պնդումը, թե Հայաստանի բնակչության մեծամասնությունը դեմ է Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորմանը, մանիպուլյատիվ է։ 

Նշենք նաև, որ հարցվածների 35 տոկոսը կարծում է, որ Թուրքիայի հետ տրանսպորտային ուղիների բացումը դրական ազդեցություն կունենա Հայաստանի տնտեսության վրա։ 

Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմանը Հայաստանի բնակչությունը դրական արտահայտվել է նաև նախկինում իրականացված հարցումներում։ Այսպես, Հետազոտական ռեսուրսների կովկասյան կենտրոնը (ՀՌԿԿ) հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման վերաբերյալ լայնածավալ հետազոտություն էր հրապարակել դեռևս 2015 թվականին, որտեղ հարցվածների 51 տոկոսը դրական էր վերաբերվում հայ-թուրքական սահմանների վերաբացման հեռանկարին, իսկ 46 տոկոսը բացասական վերաբերմունք ուներ գործընթացի կասեցմանը։ 

Անի Ավետիսյան

Մհեր Թարոյան