Դեկտեմբերի 20-ի Ազգային ժողովի արտահերթ նիստում «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանը հայտարարեց, որ Շուշի-Քարինտակ հատվածը, որտեղ ադրբեջանցիները փակել են Գորիս-Ստեփանակերտ ճանապարհը, Լաչինի միջանցքում չի գտնվում:
«Կա Գորիս-Ստեփանակերտ ճանապարհ և կա Գորիս-Ստեփանակերտի մի փոքր հատված, որը կոչվում է Լաչինի միջանցք: … Թուրքերը փակել են ճանապարհը ոչ թե Բերձորի մոտակայքում, այլ Ղարաբաղի ներսում՝ Շուշի-Քարինտակ հատվածում; Լիսագորից սկսած որոշակի խնդիրներ կան:[…] Նորից եմ կրկնում՝ դա Լաչինի միջանցքը չէ, դա Գորիս-Ստեփանակերտ ճանապարհի Քարինտակ-Շուշի հատվածում է եղել»,- ասաց Խաչատրյանը:
Ի պատասխան Արթուր Խաչատրյանի, «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Ռուբեն Ռուբինյանը հայտարարեց, որ ընդդիմադիր պատգամավորը սխալվում է. Ռուբինյանի խոսքով՝ Լաչինի միջանցքը ձգվում է մինչև ընդհուպ Ստեփանակերտ: Նա մեջբերեց նոյեմբերի 9-ի հայտարարության 6-րդ կետը, որտեղ գրված է. «Լաչինի միջանցքը (5 կմ լայնությամբ), որն ապահովելու է Լեռնային Ղարաբաղի կապը Հայաստանի հետ և միաժամանակ շրջանցելու է Շուշի քաղաքը, մնում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմի վերահսկողության ներքո»:
«Պա՞րզ է, չէ՞, ինչի է գրված շրջանցում է Շուշի քաղաքը. որպեսզի էդ 5 կիլոմետրը Շուշիին չվերաբերի, և սա ամենավառ ապացույցն է, որ Լաչինի միջանցքը ձգվում է Հայաստանի սահմանից մինչև Ստեփանակերտ: …[ ].. Խնդրում եմ էս թեզը մեկընդմիշտ մոռացեք, որովհետև էդ հատվածը Լաչինի միջանցքի մեջ է: Այդ ճանապարհը Լաչինի միջանցքի մնացած հատվածների հետ միասին գտնվում է ռուսական խաղաղապահ զորակազմի ուղիղ վերահսկողության ներքո»,- պնդեց Ռուբինյանը:
«Փաստերի ստուգման հարթակն» ուսումնասիրել է, թե ինչ է հայտնի Լաչինի միջանցքի մասին բաց աղբյուրներում:
Մինչև 44-օրյա պատերազմը ԼՂ հակամարտության տարբեր փուլերում քննարկվել է Լաչինի միջանցքի հարցը, որը պետք է ապահովեր Արցախի (նախկին Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի տարածքով) կապը Հայաստանի Հանրապետության հետ:
Ընդ որում, բանակցային տարբեր փաստաթղթերում միջանցքի չափերի, վերահսկողության և կարգավիճակի հարցերը տարբեր էին: Սակայն իրավիճակը փոխվեց 2020 թ. պատերազմից հետո, երբ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցան ԼՂԻՄ տարածքներ, այդ թվում՝ Շուշի-Քարինտակ այն հատվածը, որտեղով անցնում է Գորիս-Ստեփանակերտ ճանապարհը:
2020 թ. նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունում նշված չէ, թե ինչ սահմաններ է ներառում Լաչինի միջանցքը: Դրա 3-րդ կետում նշվում է, որ Լեռնային Ղարաբաղում շփման գծի երկայնքով և Լաչինի միջանցքի երկայնքով տեղակայվում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմ:
6-րդ կետում գրված է, որ Լաչինի միջանցքը (5 կմ լայնությամբ), որն ապահովելու է Լեռնային Ղարաբաղի կապը Հայաստանի հետ և միաժամանակ շրջանցելու է Շուշի քաղաքը, մնում է Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորակազմի վերահսկողության ներքո:
«Ադրբեջանի Հանրապետությունը երաշխավորում է Լաչինի միջանցքով քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների և բեռների՝ երկու ուղղություններով տեղաշարժի անվտանգությունը»,- ասվում է հայտարարությունում:
Հատկանշական է, որ ռուսական խաղաղապահ զորակազմի կայքում հրապարակված է զորքի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքի քարտեզը:
Ըստ դրա՝ Լաչինի միջանցքը գործում է մինչև Շուշիի շրջան, այսինքն՝ նախկին ԼՂԻՄ-ի սահման:
Այսպիսով, Արթուր Խաչատրյանի պնդումը սխալ է՝ 44-օրյա պատերազմից հետո Լաչինի միջանցքն անցնում է նաև Շուշիի շրջանով: Բացի այդ, թեև նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունում Լաչինի միջանցքի հստակ սահմանները նկարագրված չեն, սակայն հիշատակվում է, որ այն շրջանցելու է Շուշի քաղաքը, ինչը ենթադրում է, որ Լաչինի միջանցքն այն սահմանները չունի, ինչ մինչև 2020 թվականը, և այժմ ձգվում է մինչև Ստեփանակերտ:
Լուսինե Ոսկանյան