Ավտոբուս նստողների 56 տոկոսն է վճարում ուղևորության համար սահմանված կարգով

Երևանում հանրային տրանսպորտից՝ ավտոբուսներից օգտվողների 56.1 տոկոսը վճարում է քաղաքապետարանի սահմանած կարգով, 2.5 տոկոսը, որպես թանկացման դեմ բողոքի ակցիա, վճարում է 100 դրամ, 27.2  տոկոսը չի էլ փորձում վճարել, իսկ 14․2 տոկոսը փորձում է վճարել, բայց դա չի ստացվում:

2025 թվականի փետրվարի 1-ից Երևանում գործում են հանրային տրանսպորտի նոր սակագները: Սակագների փոփոխության գործընթացն ուղեկցվում է նաև վճարման նոր համակարգի ներդրման հետ: Այժմ քաղաքացիները հանրային տրանսպորտով երթևեկության համար կարող են վճարել միայն «Թելսել» հավելվածով, բանկային քարտերով, փաթեթային սակագների քարտերով կամ «Թելսել» տերմինալներից ձեռք բերված QR կոդով թղթիկներով:

Վճարային նոր համակարգի ներդրմանը զուգահեռ՝ Երևանի քաղաքապետարանը հայտարարել էր նաև նոր սակագների մասին, որոնց դեպքում մեկ ուղևորության արժեքը կարող էր բարձրանալ՝ հասնելով ընդհուպ մինչև 300 դրամի: Հանրային դժգոհության ֆոնին, սակայն, քաղաքապետարանը մի քանի անգամ վերանայեց սակագների փոփոխությունը, և արդյունքում փետրվարի 1-ից գործում է մեկ ուղևորության համար 150 դրամ սակագինը, իսկ 300 դրամանոց տոմսը 90 րոպեի փոխարեն այժմ վավեր է 180 րոպե: Միևնույն ժամանակ, սակայն, սուր է ավտոբուսներում նոր վճարային տերմինալների՝ վալիդատորների խնդիրը, որոնք հաճախ չեն ընթերցում քաղաքացիների բանկային քարտերը կամ QR կոդերը:

Նախկին քաղաքապետ Հայկ Մարությանը, որը 2024 թվականին ստորագրահավաք էր կազմակերպել տրանսպորտի սակագների թանկացման դեմ, կոչ է արել քաղաքացիներին բոյկոտել թանկացումը՝ շարունակելով վճարել 100 դրամ՝ թողնելով մետաղադրամները ավտոբուսի մեջ: Երևանի ավագանու «Մայր Հայաստան» խմբակցությունը ևս կոչ է արել քաղաքացիներին բոյկոտել թանկացումը, իսկ մի խումբ երիտասարդներ ստեղծել են «Չենք վճարելու» նախաձեռնությունը՝ կոչ անելով առհասարակ դադարեցնել տրանսպորտի համար վճարելը:

Փետրվարի 1-ից սկսած, ըստ այդմ, սոցիալական մեդիայում հայտնվում են տարաբնույթ հրապարակումներ՝ միմյանց հակասող պնդումներով: Քաղաքային իշխանություններն ու «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությանը սատարող օգտատերերը պնդում են, որ բոյկոտը ձախողվել է և քաղաքացիների մեծ մասը վճարում է սահմանված կարգով: Այնինչ ընդդիմադիրները պնդում են, որ բոյկոտը ընթանում է բարեհաջող և կոչ են անում քաղաքացիներին շարունակել այն:

«Փաստերի ստուգման հարթակը» որոշել է պարզել, թե որքանով են հիմնավոր այս ճամբարների պնդումները, և իրականացրել է համակարգված դաշտային աշխատանք: Մասնավորապես, մենք դիտարկել ենք 10 երթուղիներում 10 ավտոբուսների՝ պիկ և սովորական ժամերի ուղևորահոսքը ավտոբուսների միջից՝ գրանցելով բոլոր ուղևորների վարքը, մասնավորապես՝ քանի՞սն են վճարում սահմանված կարգով, քանի՞սն են կանխիկով 100 դրամ թողնում ու անցնում առաջ, իսկ քանի՞սն առհասարակ չեն վճարում: Բացի սա, մենք արձանագրել ենք նաև այն դեպքերը, երբ քաղաքացիները փորձել են վճարել, սակայն չեն կարողացել, քանի որ խնդիրներ են առաջացել վալիդատորների հետ:

Նշենք, որ ուսումնասիրությունը կատարվել է փետրվարի 5-ին և 6-ին: 10 երթերից 2-ը եղել են առավոտյան պիկ ժամին, 5-ը` երեկոյան պիկ ժամերին և 3-ը՝ ոչ պիկ ժամերին: Ընտրվել են թե Երևանի կենտրոնով անցնող և թե կենտրոնը շրջանցող երթուղիներ: Դիտորդները, որպես կանոն, հետևել են երթուղուն դրա առաջին կանգառից մինչև վերջին կանգառը՝ նստած լինելով վալիդատորին առավելագույնս մոտիկ: Մետրոպոլիտենը չի դիտարկվել:

Այսպիսով, դիտարկման ընթացքում ավտոբուսներ են նստել, ընդհանուր առմամբ, 677 ուղևորներ, որոնց 56.1 տոկոսը վճարել է սահմանված կարգով, 2.5 տոկոսը վճարել է 100 դրամ, 27.2 տոկոսը առհասարակ չի վճարել, 14.2 տոկոսը փորձել է վճարել, բայց չի կարողացել: 

Նկատենք նաև, որ վճարել փորձող և չկարողացող ուղևորների մի մասը իրապես ջանք էր գործադրում վճարելու համար, իսկ մյուս մասը, առերևույթ, միտումնավոր էր այնպես անում, որ չվճարի: Մենք, իհարկե, չենք կարող գնահատել, թե վճարել փորձող-չստացվողների որքան մասն էր դիտավորյալ այդպես անում: Նկատվում էին դեպքեր, երբ ուղևորն ակնհայտորեն հին QR-կոդով տոմս էր փորձում վալիդացնել և մերժումից հետո առաջ էր անցնում: Լինում էին նաև իրավիճակներ, երբ ուղևորը փորձում էր բանկային քարտով վճարել իր և այլ ուղևորի համար, բայց վալիդատորը միայն մեկ վճարումն էր ընդունում:

Նշենք նաև, որ թեև 677 ուղևորների վարքի դիտարկումը բավականին ծավալուն է ու կարող է ընդհանուր պատկերի մասին պատկերացումներ կազմելու հնարավորություն տալ, սակայն ստացված արդյունքների ճշգրիտ էքստրապոլացիան հարյուր հազարավոր ուղևորների վրա որոշակի սխալանքի տոկոս ենթադրում է:

Վահե Ղուկասյան