Թրամփի մաքսատուրքերը և Հայաստանը

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը ապրիլի 2-ին հայտարարել է նոր մաքսատուրքերի սահմանման մասին․ մի քանի տասնյակ երկրների համար, «փոխադարձ մաքսատուրքերից» բացի, 10% բազային մաքսատուրքեր են սահմանվելու ներմուծվող բոլոր ապրանքների համար։

«Սիրելի ամերիկացիներ, սա Ազատագրման օր է»,— ասել է Թրամփը Սպիտակ տան Վարդերի պարտեզից՝ պնդելով, որ այդ քայլը կազատի ԱՄՆ-ին օտարերկրյա ապրանքներից կախվածությունից: «Մենք նրանցից գանձելու ենք մոտավորապես այն գումարի կեսը, ինչ նրանք մեզնից են գանձում»,- հայտարարել է նա։

Ելույթի ընթացքում Թրամփը ցույց է տվել աղյուսակ, որտեղ ներկայացված է երկրների ցանկը և թե ինչպիսին կլինեն ԱՄՆ-ի նոր մաքսատուրքերը նրանց դեմ: Մասնավորապես, Վաշինգտոնը 20 տոկոս մաքսատուրքեր է սահմանում Եվրամիության ապրանքների համար, 34 տոկոս՝ Չինաստանի, 10 տոկոս՝ Մեծ Բրիտանիայի համար և այլն։ Հայաստանի համար մաքսատուրքը սահմանվել է 10 տոկոս։ Ցանկում նշված չեն Մեքսիկան և Կանադան, ինչպես նաև Ռուսաստանը, Բելառուսը և Իրանը: 

Բազային մաքսատուրքերի 10% դրույքաչափը ուժի մեջ կմտնի ապրիլի 5-ից, «փոխադարձ» մաքսատուրքերը՝ ապրիլի 9-ից: Նոր դրույքաչափը կազդի մոտավորապես 60 երկրների, այդ թվում՝ Հայաստանի վրա:

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի սահմանած մաքսատուրքերը չեն տարածվում նավթի, գազի և վերամշակված արտադրանքի ներմուծման վրա։

Դեռևս 2024 թվականի իր նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում, հիշեցնենք, Թրամփը խոստացել էր սահմանել ագրեսիվ՝ ավելի բարձր մաքսատուրքեր բոլոր երկրներից, մասնավորապես՝ Չինաստանից ներմուծվող ապրանքների վրա։ 

«Փաստերի ստուգման հարթակն» ուսումնասիրել է Հայաստանի և Միացյալ Նահանգների առևտրաշրջանառությունը և թե ինչ ապրանքներ է Հայաստանը արտահանում ԱՄՆ:

ԱՄՆ առևտրի ներկայացուցիչների գրասենյակի տվյալներով՝ 2024 թվականին Հայաստանի և ԱՄՆ-ի միջև ընդհանուր ապրանքային առևտրի ծավալը գնահատվել է 282.4 միլիոն դոլար։ ԱՄՆ-ի ապրանքային արտահանումը Հայաստան 2024-ին կազմել է 160.8 միլիոն դոլար, ինչը 14.8%-ով (27.9 միլիոն դոլարով) պակաս է 2023-ի ցուցանիշից։ ԱՄՆ-ի ապրանքային ներմուծումը Հայաստանից նույն տարում կազմել է 121.6 միլիոն դոլար, որը 8.4%-ով (11.1 միլիոն դոլարով) նվազել է 2023-ի համեմատ։ 

ԱՄՆ-ի ապրանքային առևտրային ավելցուկը Հայաստանի հետ կազմել է 39.2 միլիոն դոլար, ինչը 2023-ի համեմատ 29.9%-ով (16.7 միլիոն դոլարով) կրճատվել է։

Ըստ ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի տվյալների՝ 2024 թվականին Հայաստանը ԱՄՆ արտահանել է 59 մլն դոլարի ապրանք: Ըստ պետական եկամուտների կոմիտեի 2024 թ․ առաջին կիսամյակի տվյալների, Հայաստանից ԱՄՆ արտահանումը կազմել է 28․2 մլն ԱՄՆ դոլար: Հիմնականում արտահանվել են՝  

1. ոսկերչական իրեր՝ 4․9 մլն դոլար, 
2. այլ թռչող ապարատներ. տիեզերական ապարատ և կրիչ-հրթիռ՝ 4․7 մլն դոլար, 
3. էթիլային սպիրտ, չբնափոխած, սպիրտային թուրմ, լիկյոր և այլ սպիրտային ըմպելիք՝ 3.1 մլն դոլար,
4. ջրեր՝ բնական կամ արհեստական հանքային, գազավորած, չքաղցրացրած, սառույց և ձյուն 1.9 մլն դոլար,
5. կապար անմշակ՝ 1.2 մլն ԱՄՆ դոլար,
6. թանկարժեք (ոչ ադամանդ) և կիսաթանկարժեք քարեր՝ 1․2 մլն դոլար,
7. սարքեր և հարմարանքներ, որոնք կիրառվում են բժշկության մեջ՝ 1.1 մլն դոլար,
8. գինի խաղողի՝ 1.1 մլն դոլար, 
9. պանիր և կաթնաշոռ՝ 741․4 հազար դոլար,
10. այլ բանջարեղեն պահածոյացված ոչ քացախով՝ չսառեցրած՝ 654․6 հազար դոլար։

2023-ին Հայաստանից ԱՄՆ արտահանվել է 54 մլն ԱՄՆ դոլարի ապրանք՝ ոսկեղեն, ջրեղեն և այլն։ 

Մասնագետները զգուշացնում են՝ Թրամփի մաքսային այս քաղաքականության արդյունքում ամերիկացի սպառողները կարող են զգալ ընդհանուր գների աճ՝ առաջիկա մեկ կամ երկու ամիսների ընթացքում: 

Սյուզաննա Համբարձումյան