Արցախից 3 հատ Երևանի չափ տարածք չի հանձնվել Ադրբեջանին

Արցախում 44-օրյա պատերազմի ընթացքում Հադրութի շրջանում հայկական ուժերին հաջողվել էր պահել միայն երկու համայնք՝ Խծաբերդ և Հին Թաղեր։ Նոյեմբերի 10-ի եռակողմ հայտարարությունից հետո այս համայնքները շարունակում էին մնալ հայկական վերահսկողության տակ, քանի որ հայկական և ադրբեջանական ուժերը պետք է մնային իրենց զբաղեցրած դիրքերում։ Ըստ հայտարարության, Արցախի շփման գծի և Լաչինի միջանցքի երկայնքներով պետք է տեղակայվեր Ռուսաստանի խաղաղապահ զորախումբ, սակայն այս գյուղերում ռուս խաղաղապահներ չկային։ 

Դեկտեմբերի 12-ին այս հատվածում զինված բախում եղավ հայկական և ադրբեջանական ուժերի միջև։ Ըստ ՀՀ պաշտպանության նախարարության հաղորդագրության, ադրբեջանական կողմը վերսկսել էր հարձակողական գործողություններն այդ բնակավայրերի ուղղությամբ, ինչի արդյունքում հայկական կողմը ունեցավ 8 վիրավոր և 10 գերի։

Նույն օրը Հադրութի նախկին քաղաքապետ Վահան Սավադյանը հայտնեց, որ ռուս խաղաղապահները ժամանել են Խծաբերդ և Հին Թաղեր։ Արդեն դեկտեմբերի 13-ին Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարության կողմից հրապարակվեց Արցախում իրավիճակը ներկայացնող քարտեզ, որում Հադրութի շրջանի՝ հայկական վերահսկողության տակ մնացած հատվածն առաջին անգամ ներառված էր ռուս խաղաղապահների իրավասության գոտում։ 

Սակայն հաջորդ օրը՝ դեկտեմբերի 14-ին, այդ հատվածը հանվեց ռուս խաղաղապահների վերահսկողության գոտու քարտեզից։

Թե ինչու՞ է այդ հատվածը հանվել քարտեզից՝ մինչ այս պահը որևէ հիմնավորում չի ներկայացվել։ Ավելին, ըստ Հին Թաղեր համայնքի ղեկավար Էդուարդ Այվազյանի, գյուղում ռուսական զորք չկա։ «Հին Թաղերն էլ մերը չէ»,- ասել է նա։

Դեկտեմբերի 15-ին արդեն համացանցում տեղեկություններ սկսեցին տարածվել, որ այդ երկու համայնքների տարածքները կազմում են 600 քառ. կմ: «Արցախից ևս 600 քկմ, այլ կերպ ասած՝ 3 հատ Երևան քաղաքի չափ տարածք հանձնվեց Ադրբեջանին», — ասվում է տարածվող նյութում։

Այս թիվը, սակայն, չունի որևէ հիմք։ Նյութում խոսքը գնում է 15 կմ լայնությամբ և 40 կմ երկարությամբ տարածքի մասին։ Հենց այս թվերի հիման վրա էլ ստացվել է 600 քառ. կմ մակերեսը։ Բայց սա շփոթեցնող է, քանի որ տարածքը ոչ միայն ուղղանկյուն չէ, այլև շատ կտրտված և անհամաչափ է, որը դժվարացնում է դրա մակերեսի ճշգրիտ հաշվարկը։

Տարածքի մոտավոր հաշվարկ կատարել է աշխարհագրագետ Հուսիկ Ղուլյանը՝ ՌԴ ՊՆ-ի կողմից հրապարակված քարտեզների և ավելի մանրամասն տեղագրական քարտեզների համադրումով։ 

Խծաբերդ-Հին Թաղեր հատվածի մակերեսը կազմում է մոտ 122 քառ. կմ։ Ըստ Ղուլյանի, որոշ հատվածներում անորոշություն գոյություն ունի, հետևաբար հաշվարկը մոտավոր է, բայց այդ հատվածի մակերեսը չի կարող անցնել 200 քառ. կմ-ը։ Իսկ Երևան քաղաքի մակերեսը կազմում է 223 քառ. կմ։ Այսինքն, խոսք չի կարող գնալ «երեք հատ Երևան» կորցնելու մասին։

Փաստացի, պատերազմի ժամանակ հայկական ուժերի կողմից հաջողությամբ պահած երկու համայնքների՝ Խծաբերդի և Հին Թաղերի ճակատագիրը այս պահի դրությամբ մնում է անորոշ։ 

Հովհաննես Նազարեթյան