ՍՈՒ-30ՍՄ կործանիչները հրթիռներ ունե՞ն, թե՞ չունեն․ վարչապետի հայտարարությունների հետքերով

Մարտի 20-ին, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտնել էր, որ Հայաստանի գնած ՍՈՒ-30ՍՄ կործանիչները հրթիռներ չունեն՝ նշելով, որ չեն հասցրել գնել դրանք մինչև պատերազմը։

«Մեզ ասում են՝ ինչի՞ եք ինքնաթիռ առել։ Այո, մենք ինքնաթիռը առել ենք, մայիսին ա էտ ինքնաթիռը էկել, և այո, հրթիռները չենք հասցրել մինչև պատերազմը ձեռք բերել։ Բա ինքնաթիռները դուք ձեռք բերեիք, որ մենք էլ հասցնեինք հրթիռները ձեռք բերեինք ․․․Բա ինչի չունի 26 տարվա պետությունը կործանիչ ավիացիա»,- ասել էր Փաշինյանը։

Ավելի վաղ, սակայն, դեռևս 2020 թ․-ի հուլիսի 15-ին Նիկոլ Փաշինյանը գրառում էր կատարել, թե ՍՈՒ-30ՍՄ-ները դուրս են գալիս մարտական հերթապահության՝ ապահովելու ՀՀ օդային սահմանների անձեռնմխելիությունը։ Նշված գրառումն առնվազն տարակուսելի էր, քանի որ Փաշինյանի գրառմանը կից ներկայացված տեսանյութում կործանիչներն առանց սպառազինության էին։

Իսկ դրանից ավելի վաղ՝ 2020 թվականի հուլիսի 3-ին, Նիկոլ Փաշինյանը Ֆեյսբուքում ևս մեկ գրառում էր արել կործանիչների մասին՝ հայտնելով, որ ՍՈՒ-30ՍՄ-ները «մարտական խոցումով» առաջին վարժական թռիչքներն են իրականացրել, ընդ որում՝ փորձարկելով երկինք-երկիր հրթիռներ։

Եվ այս՝ 2020 թվականի հուլիսի 3-ին հրապարակված տեսանյութում հստակ երևում է, որ ինքնաթիռը սպառազինություն կրում է և կատարում է հրթիռների արձակում, որոնք էլ վայրկյաններ հետո իրականացնում են պայմանական թիրախների «մարտական խոցում»։ Իսկ տեսանյութի 35-րդ վայրկյանին երևում է, որ նաև ավիառումբ է բաց թողնվում։

Խնդիրն այն է, որ վարչապետն այս տեսանյութում թաքցրել էր, որ ՍՈՒ-30ՍՄ-ները սպառազինված չեն համապատասխան հրթիռներով։ Տեսանյութում կործանիչները զինված են Ս-8 տիպի չղեկավարվող ավիացիոն հրթիռներով, որոնք կարող են տեղադրվել նաև ուղղաթիռների և գրոհիչների, այդ թվում՝ Հայաստանի սպառազինությունում առկա ՍՈՒ-25 ինքնաթիռների վրա։ Այդպիսի հրթիռներ և բլոկներ Հայաստանը վաղուց ունի իր սպառազինության մեջ։ 

Թեպետ հարկ է նշել, որ այստեղ ևս վարչապետը սխալվել է՝ տեսանյութին կից տեքստում դասակարգելով դրանք որպես «երկինք-երկիր» հրթիռներ, երբ իրականում դրանք չղեկավարվող են և մտնում են «չկառավարվող ավիացիոն հրթիռների» դասի մեջ, որոնք չունեն «երկինք-երկիր» դասին համապատասխան տասնյակ կիլոմետրերի հասնող մեծ հեռահարություն և ուժգնություն։ Օրինակի համար «երկինք-երկիր» դասին պատկանող Х-29Т մոդելի հրթիռը, որը կարող է կրել նաև ՍՈՒ-30ՍՄ-ը, կարող է ինքնակառավարմամբ խոցել ստրատեգիական նշանակության օբյեկտներ մինչև 8-10 կմ հեռավորության վրա, իսկ Ս-8 տիպի չղեկավարվող ավիացիոն հրթիռների առավելագույն նշանոցային հեռահարությունը ընդամենը 2 կմ է։ Ուժգնության առումով Х-29Т հրթիռի մարտագլխիկը կրում է 116 կգ, և ՍՈՒ-ն կարող է միաժամանակ այդպիսի 6 հրթիռ կրել (6×116=696 կգ)։ Պատկերացնելու համար նշենք, որ «Իսկանդերի» մեկ հրթիռի պայթող նյութը 480 կգ է։ 

Հատկանշական է, որ նույնիսկ այդպիսի հագեցվածություն չունեցող կործանիչները ունակ են մարտեր մղել, բայց ընդամենը՝ գրոհիչի դեր կատարելով։ Այսպես, օրինակ, նախորդ տարիների ընթացքում ռուսական օդուժը Սիրիայում գրոհայինների դեմ պայքարում հաճախ չկառավարվող ավիացիոն հրթիռներով սպառազինված ՍՈՒ-30ՍՄ և ՍՈՒ-35 կործանիչներն օգտագործել է գրոհիչների դերում։

Որպես կործանիչ ծառայելու համար ինքնաթիռներին պետք են «երկինք-երկինք» և, ցանկալի է, «երկինք-երկիր» հրթիռներ, որոնց առկայության մասին որևէ փաստարկ չկա, և որոնց հավանական բացակայությունն է, որ ընդունել է Փաշինյանը Արագածոտնի մարզում: Ըստ այդմ, այդ ինքնաթիռները չէին կարող մարտական հերթապահություն իրականացնեին որպես կործանիչներ, ի հեճուկս վարչապետի՝ 2020 թվականի հուլիսի 15-ի (օդային սահմանների պաշտպանության մասին) հայտարարության:

Այսպիսով, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը բազմիցս մանիպուլացնող տեղեկություններ է հայտնել ՍՈՒ-30ՍՄ-ի վերաբերյալ, իսկ կործանիչը վարժական թռիչքների ընթացքում իրոք հրթիռներ արձակել է, բայց ոչ «երկինք-երկիր» տիպի, ինչպես հայտնել էր Փաշինյանը։

Հայկ Հովհաննիսյան