Եռակողմ համաձայնագրում Սյունիքի մասին հիշատակում չկա․ Սերգեյ Լավրովի հակասական ու սխալ հայտարարությունները

Օգոստոսի 19-ին Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի Բաքու պետական այցի շրջանակում ռուսական պատվիրակության կազմում ընդգրկված ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը, պատասխանելով ռուսական «Առաջին ալիքի» լրագրողի՝ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների վերաբերյալ հարցին, հայտարարել է, թե Հայաստանի ղեկավարությունն է սաբոտաժի ենթարկում Սյունիքի մարզով անցնող հաղորդակցությունների շուրջ պայմանավորվածությունները:

«Մենք կողմ ենք խաղաղության պայմանագրի շուտափույթ կնքմանը և հաղորդակցությունների ապաշրջափակմանը։ Ցավոք, ինչ վերաբերում է Հայաստանի Սյունիքի մարզով անցնող հաղորդակցություններին, հենց հայկական ղեկավարությունն է սաբոտաժի ենթարկում համաձայնությունը, որի տակ կա վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ստորագրությունը։ Դժվար է հասկանալ նման դիրքորոշման իմաստը»,— ասել է Սերգեյ Լավրովը։ 

Լավրովը նաև նշել է, թե այսօր գլխավորը Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների միջև 2020-2022 թվականներին ձեռք բերված մի շարք եռակողմ պայմանավորվածությունների ոգուն և տառին հետևելն է․ «Եռակողմ հանդիպումների և փաստաթղթերի շրջանակում դրված հիմքն ամբողջովին պահպանում է իր արդիականությունը»։ 

ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը, փաստացի, ճիշտ չի վերարտադրում 2020 թ․ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը՝ այդպիսով միտումնավոր կամ գուցե առանց որևէ միտումի մանիպուլացնելով ու սխալ ներկայացնելով եռակողմ հայտարարության բովանդակությունը։

2020-ի 44-օրյա պատերազմի ավարտին ՀՀ-ԱՀ-ՌԴ միջև ստորագրված եռակողմ հայտարարության մեջ Սյունիքի մարզով կամ Հայաստանի Հանրապետության այլ հատվածով անցնող հաղորդակցությունների ապաշրջափակման մասին որևէ հիշատակում չկա։ Հայտարարության 9-րդ կետում ասվում է․ «Ապաշրջափակվում են տարածաշրջանում բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային կապերը: Հայաստանի Հանրապետությունը երաշխավորում է Ադրբեջանի Հանրապետության արևմտյան շրջանների և Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության միջև տրանսպորտային հաղորդակցության անվտանգությունը՝ քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների և բեռների՝ երկու ուղղություններով անխոչընդոտ տեղաշարժը կազմակերպելու նպատակով»:

2021 թվականին Սյունիքի մարզպետարանում տեղի ունեցած խորհրդակցության ժամանակ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նույնպես նշել էր, որ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ Զանգեզուր, Սյունիք, միջանցք արտահայտություններ չկան: «Խոսք է գնում տարածաշրջանային կոմունիկացիաների բացման մասին, և հունվարի 11-ի մոսկովյան հայտարարությամբ մենք հստակ արձանագրել ենք և մեկնաբանել ենք, թե ինչ պիտի տեղի ունենա՝ պիտի տեղի ունենա տարածաշրջանի հաղորդակցության ուղիների բացում»,- ասել էր Փաշինյանը։

Սյունիքի մարզով կամ Հայաստանի Հանրապետության այլ հատվածով անցնող հաղորդակցությունների ապաշրջափակման մասին հիշատակում չկա նաև նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հետո ձեռք բերված եռակողմ այլ պայմանավորվածությունների մեջ (1,2,3)։

«Փաստերի ստուգման հարթակը» նաև հիշեցնում է, որ Սերգեյ Լավրովը դեռևս այս տարվա հունվարին կայացած մամուլի ասուլիսում միանգամայն հակառակ հայտարարությունն էր արել՝ ասելով, որ եռակողմ պայմանավորվածություններում երբևէ խոսք չի եղել «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին։ «2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին ստորագրված և պատերազմը կանգնեցրած հայտարարության մեջ ասվում է, որ «ապաշրջափակվում են բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային կապերը, որ Հայաստանը երաշխավորում է Ադրբեջանի արևմտյան շրջանների և Նախիջևանի միջև տրանսպորտային հաղորդակցության անվտանգությունը երկու ուղղություններով»»,— նշել էր Լավրովը՝ մեջբերում անելով նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից։

Ի դեպ, Լավրովի՝ օգոստոսի 19-ին արված հայտարարությունից մի քանի օր առաջ՝ օգոստոսի 7-ին, սկզբում ադրբեջանական կողմը, այնուհետև Հայաստանի ԱԳՆ-ն հայտարարել էին, որ Երևանի և Բաքվի փոխադարձ համաձայնությամբ խաղաղության համաձայնագրի նախագծից հանվել է տարածաշրջանային հաղորդակցություններին վերաբերող հոդվածը։ Եվ դա արվել է Ադրբեջանի հետ փոխադարձ համաձայնությամբ։      

«Նշելով, որ փոխադարձ համաձայնությամբ բուն խաղաղության համաձայնագրի նախագծից հանվել է տարածաշրջանային հաղորդակցություններին վերաբերող հոդվածը՝ պետք է ընդգծենք, որ դրանց արդյունավետ ապաշրջափակումը շարունակում է մնալ տարածաշրջանում խաղաղության և տնտեսական զարգացման՝ ՀՀ տեսլականի և առաջմղվող օրակարգի կարևոր մաս»,- հայտարարել էր ՀՀ ԱԳՆ-ն։ Այսպես, Հայաստանն արձագանքել էր Ադրբեջանի նախագահի հատուկ հանձնարարություններով հանձնակատար Էլչին Ամիրբեկովի հայտարարությանը, թե Հայաստանի հետ փոխադարձ համաձայնությամբ որոշել են խաղաղության համաձայնագրից հանել այսպես կոչված «Զանգեզուրի  միջանցքի» մասին պարբերությունը և դրան վերադառնալ հետագա փուլում։

Այսպիսով, Լավրովի պնդումը, թե Հայաստանի ղեկավարությունն է սաբոտաժի ենթարկում Սյունիքի մարզով անցնող հաղորդակցությունների շուրջ պայմանավորվածությունները, սխալ է ու մանիպուլացնող, քանի որ եռակողմ պայմանավորվածությունների մեջ Սյունիքի մարզով կամ Հայաստանի Հանրապետության այլ հատվածով անցնող հաղորդակցությունների ապաշրջափակման մասին հիշատակում չկա։

Սյուզաննա Համբարձումյան