Դատախազությունն ամիսներ առաջ կողմ էր մահապատժի բացարձակ արգելքին (փաստաթուղթ)

Գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանը սեպտեմբերի 1-ին արդարադատության նախարար Կարեն Անդրեասյանին առաջարկել էր պետական դավաճանություն կատարելու համար մահապատժի ենթարկելու սահմանադրաիրավական հիմքեր ստեղծել:

Գլխավոր դատախազը նման առաջարկի հիմք է համարել 2020 թ. 44-օրյա պատերազմից հետո ստեղծված իրավիճակում պետական դավաճանության դրսևորումներից ածանցվող անվտանգային սպառնալիքների մակարդակը:

«Արձանագրվում են պետական դավաճանության այնպիսի քստմնելի դրսևորումներ, որոնց դեպքում սոցիալական արդարության, անվտանգության ապահովման հրատապ խնդիրները հարուցում են նմանատիպ արարքներ կատարած անձանց նկատմամբ ամենախիստ պատժի՝ ընդհուպ մահապատժի կիրառման անհրաժեշտություն»,- ասված էր հաղորդագրությունում:

Հատկանշական է, սակայն, որ արդարադատության նախարարին՝ Հայաստանում մահապատժի ենթարկելու սահմանադրաիրավական հիմքեր ստեղծելու առաջարկից ընդամենը ամիսներ առաջ դատախազությունը պաշտոնապես ճիշտ հակառակ դիրքորոշումն էր հայտնել: 

«Փաստերի ստուգման հարթակի» հետ զրույցում Մարդու իրավունքների պաշտպան, արդարադատության նախարարի նախկին տեղակալ Քրիստինե Գրիգորյանը տեղեկացրեց, որ մեկ տարի առաջ կառավարությունը նախաձեռնել էր «Բոլոր դեպքերում մահապատժի վերացման մասին» թիվ 13 արձանագրությունը վավերացնելու գործընթացը, և այդ ժամանակ դատախազությունը դեմ չէր փաստաթղթի վավերացմանը, այսինքն՝ մահապատժի բացարձակ վերացմանը:

Նշենք, որ արձանագրության առաջին հոդվածում նշվում է, որ մահապատիժը պետք է վերացվի, մահապատժի դատավճիռ չի կարող կայացվել ոչ ոքի նկատմամբ ու ոչ ոք չպետք է մահապատժի ենթարկվի: 

FIP.am-ը Արդարադատության նախարարությանը խնդրեց տրամադրել «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» կոնվենցիային կից «Բոլոր դեպքերում մահապատժի վերացման մասին» թիվ 13 արձանագրությունը վավերացնելու նպատակահարմարության մասին ՀՀ գլխավոր դատախազության դիրքորոշումը: 

Թեև Հայաստանը դեռ չի վավերացրել այս արձանագրությունը, սակայն դատախազությունը Արդարադատության նախարարությանը տրամադրած կարծիքում ոչ մի խոչընդոտ դրա համար չի տեսել:

Մասնավորապես, 2021 թ. նոյեմբերի 1-ին ստորագրված գրությամբ՝ Գլխավոր դատախազությունը հայտնել է. «ՀՀ գլխավոր դատախազությունում քննարկվել է «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» կոնվենցիային կից՝ «Բոլոր դեպքերում մահապատժի վերացման մասին» թիվ 13 արձանագրությունը վավերացնելու նպատակահարմարության հարցը, որի վերաբերյալ առարկություններ չկան»:

Այսպիսով, թեև դատախազությունը հայտարարում է, որ պետական դավաճանության համար մահապատժի կիրառման նպատակահարմարությունը պայմանավորված է 2020 թ․ պատերազմից հետո ստեղծված իրավիճակով, սակայն նույն պատերազմից մեկ տարի անց մահապատժի բացարձակ վերացման կոնվենցիային առարկություններ չի ունեցել։

«Փաստերի ստուգման հարթակը» մեկ այլ հրապարակմամբ անդրադարձել էր դատախազության այս հաղորդագրությանը և պարզել էր, որ թեև գլխավոր դատախազը պնդում է, թե ՀՀ-ն չունի մահապատժի բացարձակ արգելք սահմանելու ուղղակի միջազգային-իրավական պարտավորություն, իրականում ՀՀ-ում մահապատժի բացարձակ արգելք կա: 

Լուսինե Ոսկանյան